وسعت ابعاد و زمینه‌های جنگ نرم سبب میشود که دایره وسیعی از ابزار
مدرن را در زمره ابزارهای این جنگ بگنجانیم. به علاوه که خصلت ابتکاری و
ابداعی در این جنگ سبب میشود این دایره دائماً وسعت بیشتری یابد و
ابزارهای جدید و ابداعی هم به این فهرست افزوده شوند. این ابزار‌ها را
اجمالاً ذیل چهار مقوله می‌توان گنجاند: صنایع فرهنگی، رسانه‌ها،
فن‌آوری‌های نوین ارتباطی و تبلیغاتی. چهار مقوله‌ای که ارتباطی تنگاتنگ و
پیچیده با هم دارند.
الف ـ صنایع فرهنگی:
1ـ سینما
جذابیت فراوان و قدرت و سرعت انتقال بالا و نیز قابلیت بالای تکثیر
محصولات صنعت سینما، یعنی طیف وسیع فیلم‌ها، سبب شده است که دنیای غرب به
عنوان مخترع و صاحب اولیه این صنعت، بیشترین استفاده را از آن در جهت
تبلیغ و ترویج فرهنگ و ارزش‌های خود در جوامع دیگر ببرد و سهمی ویژه را در
این راستا به این صنعت اختصاص دهد. تأسیس تشکیلاتی چون هالیوود از بزرگترین
گام‌ها در این راستا است.
سینمای آمریکا، در بسیاری مصادیق، سینمایی است به اقتضای دیگر مصنوعات
سرمایه‌داری، بر پایه مواردغیراخلاقی و خشونت و ترس. سینمایی مبلغ و مروج مظاهر فرهنگ
غربی و در موارد بسیار حاوی هجمه‌های صریح و غیرصریح به فرهنگ‌ها و
نظام‌های ارزشی مخالف و مقابل غرب، از جمله ارزش‌های دینی.
2ـ کارتون (انیمیشن)
در کنار سینما، صنعت انیمیشن‌سازی (پویانمای) هم صنعت مستقلی است که
هواداران بسیاری را خصوصاً در بین مخاطبان کودک و نوجوان به خود جذب کرده
است.
شخصیت‌های ساده و دوست‌داشتنی دنیای کارتون برای مخاطبان و دوستداران
کودک و نوجوان‌شان به آسانی به عنوان الگو پذیرفته می‌شوند و کودکان سعی
میکنند از رفتار‌ها و برخورد‌های آنان تقلید کنند.
وجود همین قابلیت مهم است که سبب شده کارتون‌ها در فرآیند هجوم نرم جهان
غرب علیه دیگر فرهنگ‌ها و کشور‌ها نقشی ویژه را به خود اختصاص دهند. این
رویکرد را خصوصاً در نسل جدید کارتون‌ها می‌توان دید.
3ـ ماهواره
ماهواره امکانات بی‌نظیری را پیش روی صاحبان رسانه و دولت‌ها و قدرت‌ها
گذاشته است که رسانه‌های پیشین در تأمین آنها ناتوان بودند. شاید بتوان
کار ویژه ماهواره در جنگ نرم را به جهت فضای آزاد و رها از چارچوب و قانونی
که بر آن حاکم است انتشار برنامه‌ها و مطالبی دانست که مخالف و مغایر با
ارزشها و اصول کشور مورد هدف‌اند.
4ـ اسباب‌بازی
از جمله دیگر کالا‌های فرهنگی موثر که خصوصاً با توجه به قشر مخاطب‌اش اهمیتی مضاعف و وضعیتی حساس دارد، اسباب‌بازی‌ها است.
اسباب‌بازی‌ها مصنوع شرکت‌های غربی، در عمل مبلغان و مروجان فرهنگ زندگی
مدرن (غربی)اند برای کودکان آن کشور‌ها و حتی دیگر کشور‌ها است تا از
همان سنین کودکی با این فرهنگ آشنا شده و با آن انس بگیرند. تغییری بنیادین
که بعد‌ها به سختی می‌توان ثمرات‌اش را اصلاح کرد.
بازی‌های رایانه‌ای:
اما پس از رواج استفاده از رایانه در منازل شخصی، یکی از مهمترین موارد
استفاده برای کودکان و نوجوانان بازی‌های رایانه‌ای بود. این بازی‌ها که
نسل‌های پیشین‌شان آتاری، کمودور و پلی‌استیشن بودند، با استفاده از
قابلیت‌های رایانه، توانستند خیلی زود همه رقبای سنتی خود را کنار بزنند و
بازار گسترده‌ای را به خود جلب نمایند.
سود سرشار اقتصادی که سالانه از محل فروش این بازی‌ها عاید کمپانی بزرگ
سازنده آنها میشود، سبب شده است که بازی‌های رایانه‌ای یکی از مهمترین
ابزار‌هایی باشند که قدرت‌های جهانی از آن در راستای جنگ نرم و ترویج و
تبلیغ و مدل زندگی غربی نهایت استفاده را بکنند.
موسیقی:
از جمله دیگر مقولات فرهنگی که در جریان نبرد نرم مورد استفاده وسیع
نظام تبلیغ رسانه‌ای غرب قرار گرفته است،موسیقی است. موسیقی از جمله
هنر‌هایی است که به جهت قابلیت‌هایش در عمده تمدن‌ها و فرهنگ‌ها می‌توان
نمونه‌ای منحصر به فرد از آن را یافت.
مغرب زمین از این قاعده مستثنا نیست و در آن از دیرباز به عنوان یکی از
عناصر فرهنگی آن دیار، موسیقی حضور داشته است. هر بار به شکل و قالبی از
موسیقی مخصوص درباره شاهان و اشراف گرفته تا موسیقی عامه مردم. آنچه که
امروز به نام موسیقی مدرن غربی البته پیش از آن که در چنین سنتی ریشه و با
آن نسبتی داشته باشد؛ مأخوذه و ملهم است از موسیقی جاز سیاهان آفریقا که در
آمریکا شکل و شمایلی نو گرفته و امروزه به موسیقی آن دیار شناخته میشود.
ب) ابزارهای رسانه‌ای
اساساً رسانه‌ها در جنگ نرم نقش ویژه و منحصر به فردی را ایفا میکنند.
تا آنجا که از آن به «جنگ رسانه‌ای» (Media War) تعبیر میشود.
بنیادی‌ترین تعریف جنگ رسانه‌ای استفاده از رسانه‌ها برای تضعیف کشور هدف و
بهره‌گیری از توان و ظرفیت رسانه‌ها (اعم از مطبوعات، خبرگزاری‌ها، رادیو،
تلویزیون، اینترنت و اصول تبلیغات) به منظور دفاع ازمنافع ملی است. جنگ
رسانه‌ای یکی از برجسته‌ترین جنبه‌های جنگ نرم و جنگ‌های جدید بین‌المللی
است. جنگ رسانه‌ای تنها جنگی است که حتی در شرایط صلح‌نیز بین کشور‌ها به
صورت غیر رسمی ادامه دارد.
تلویزیون
از جمله رسانه‌های پیشتاز و پرمخاطب تلویزیون‌های بین‌المللی‌اند که
میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان مخاطب برنامه‌های مختلف خود قرار می‌دهند.
کار ویژه تلویزیون‌ها در جنگ نرم را می‌توان تهیه و پخش برنامه‌های خبری
و تحلیل و گزارش‌هایی از کشور هدف بر خلاف روایت رسانه‌های رسمی و دولتی
آن کشور و در راستای سیاه‌نمایی اوضاع آن کشور یا ارایه روایتی مطلوب خود
از آن به مخاطبان است. در این راستا آنان بخش ویژه از توان خود را به
پوشش‌دهی اقدامات و فعالیت‌های تخریبی اپوزیسیون آن کشور اختصاص می‌دهند و
سعی میکنند خلأ ارتباطی مخاطبان دولت رقیب را از این طریق مرتفع سازند.
خبرگزاری‌ها و آژانس‌های خبری
خبرگزاری‌های بین‌المللی یکی از عمده‌ترین ابزارهای جنگ رسانه‌ای در
جهان محسوب می‌شوند. این خبرگزاری‌ها هر روزه باتولید میلیون‌ها کلمه خبر و
مخابره آن با پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های ارتباطی، فرآیند اطلاع‌رسانی
جهانی را تحت سیطره و کنترل خود دارند. آنها می‌توانند با سانسور یک خبر
یا دادن پوشش وسیع به یک رویداد، افکار عمومی جهان را له یا علیه آن مسأله
برانگیزانند. اهمیت خبرگزاری‌ها زمانی آشکار می‌شوند که بدانیم اکثر
مطبوعات، خبرگزاری‌های ملی و منطقه‌ای و شبکه‌های رادیو تلویزیونی، اخبار و
اطلاعات عمده خود را از این آژانس‌های خبری دریافت میکنند.
فن‌آوری‌های نوین ارتباطی:
1) اینترنت
بی‌گمان مهمترین و موثرترین اتفاقی که در عرصه رسانه‌ها افتاده است را
می‌توان ظهور اینترنت دانست. قابلیت‌هایی بی‌نظیری که اینترنت با خود به
ارمغان آورده سبب شده این پدیده به مهمترین و موثرترین ابزار جنگ نرم بدل
شود.
سایت‌های خبری و خبرگزاری‌های اینترنتی
اینترنت زمیته سازظهور و رواج طیف وسیعی از خبرگزاری های مجازی واینتر
نتی شده است. خصوصیات فضای مجازی و این که فعالیت در آن به مراتب آسان تر
وکم هزینه تر است و امکان پنهان کردن هویت واقعی هم فراهم است. این رسانه
ها خط قرمزهای کمتری را در برابر خود می بینند
2-1) رسانه‌های اجتماعی
به گروهی از رسانه های آن لاین که در این فضای جدید متولد شده اند عنوان
رسانه های اجتماعی داده شده است. هر کاربر اینترنتی به راحتی می تواند
مطالب تولیدی خود را در فضای مجازی منتشر کند.
