تاثیر برنامه‌های ماهواره‌ای بر نوجوانان

اِنَّما قَلبُ الحَدَثِ کَا لاَرضِ الخالِیَةِ ما اُلقِیَ فیها مِن شَیئٍ قَبِلَتهُ.

دل نوجوان مانند زمین آماده است که هر بذری در آن افشانده شود می‌پذیرد.

امام علی (ع) – نامه ۳۱ نهج البلاغه

 

از دیدگاه روان شناسی ، نوجوانی یکی از بحرانی ترین و حساس ترین دوره های زندگی انسان به حساب می‌آید. این دوران که طبق یکی از نظریه های روان شناسی، سنین ۱۲ تا ۱۶ سالگی را در بر می‌گیرد، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و سرنوشت آینده خوب فرد با تصمیمات درست و منطقی و همچنین سرنوشت آینده بد و نا به هنجار فرد با تصمیمات و عملکردهای نادرست و غیر اصولی این دوره گره خورده است. در مرحله نوجوانی، یک سلسله تغییرات اساسی و مهم در دستگاه روانی ایجاد شده و بر اساس آن، انسان توانایی درک و تحلیل مسائل انتزاعی را پیدا می‌کند . بخش عمده ای از رشد روانی و عاطفی فرد ، جامعه پذیری و تمرین نقش ها نیز در این دوران حادث می‌شود که اهمیت غیر قابل اغماضی در شکل گیری هویت فرد دارد . امروزه  یکی از مهم ترین عوامل خارجی که بر شکل گیری هویت شخص تاثیر قابل ملاحظه ای دارد ، رسانه است . انسان قرن بیست و یکم بخش قابل ملاحظه ای از زمان بیداری خود را در کنار رسانه ها می‌گذراند ، با مخلوقات آن زندگی می‌کند ، از آن الگو می‌پذیرد و واقعیات زندگی خود را با آن منطبق می‌کند . رسانه ها انواع مختلفی دارند که شامل سینما ، اینترنت ، رادیو ، تلویزیون و شبکه های کابلی و ماهواره‌ای می‌شوند . موضوع بحث ما در این جا ، تاثیر شبکه‌های ماهواره‌ای که به صورت غیر قانونی و بدون نظارت دولت و دیگر دستگاه‌های نظارتی مورد استفاده خانواده ها قرار می‌گیرند ، بر شکل گیری هویت نوجوان ایرانی است .

بر اساس آمارها و گمانه زنی‌ها در حدود ۴۰ درصد از خانواده‌های ایرانی به تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای می‌نشینند .

آسیب‌هایی که از تماشای برنامه‌های ماهواره توسط نوجوانان ، آینده جامعه را تهدید می‌کند ما را بر آن می‌دارد که در فکر چاره ای برای این موضوع باشیم . آسیب هایی از جنس :

۱٫   مساله تعارض نظام ارزش‌ها : همان طور که پیش از این ذکر آن رفت ، دوره نوجوانی ، دوره آشنایی با ارزش ها و تمرین نقش هاست . تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای ولی معیارها و هنجارهایی متفاوت با جامعه اسلامی ما را عرضه می‌کند . و سردرگمی ناشی از این موضوع با شدت بیشتری دامن گیر نوجوانان بی تجربه خواهد شد تا بزرگسالان .

۲٫   نا به هنجاری های اخلاقی : محتوای نادرست برنامه های ماهواره‌ای می‌تواند هم باعث ایجاد مسائلی چون  خشونت طلبی ، دیگر آزاری و گوشه گیری شود و هم همان طور که در بالا آمد ، بسیاری از ضد ارزش های جامعه ما را به عنوان رفتاری معمول در نهاد شخص پایدار کند ، مسائلی مانند مصرف نوشیدنی های الکلی و ….

۳٫   از دیگر آثار سوء مشاهده‌ی برنامه های ماهواره ها می‌تواند سوق دادن زودرس نوجوان به سوی زندگی بزرگسالی و ایجاد عقده های روانی و شکل گیری ناقص شخصیت نوجوان باشد.

۴٫   افراط در تماشای برنامه‌‎های ماهواره‌ای منجر به کم تحرکی ، کاهش زمان خواب ، کاهش میزان مطالعه و افت تحصیلی و ایجاد ناراحتی‌های عصبی و کاهش تمرکز خواهد شد .